KARACAOĞLAN'ın hayatı ve şiirleri

Karacaoğlan'ın Hayatı (1606 - 1670)


--------------------------------------------------------------------------------

Büyük bir halk şairi olan Karacaoğlan'ın hayatı üzerine yapılan araştırmalarda kesin bir bilgi yoktur. Son yıllarda yapılan araştırmalarda ve şiirlerinde yapılan incelemelerden onun 1606 da doğmuş 1670 yılında ölmüş olduğu tahmin edilmektedir. Her nekadar doğduğu yer bilinmiyorsa da öldüğü ve mezarının bulunduğu yer bellidir. Kendisinin Güney Anadolu'da yaşayan Türkmen aşiretinden olduğu daha doğrusu İçel'li olduğu muhakkaktır. Şiirlerinden anlaşıldığı kadarıyla kendisi pek çok yer gezmiş, aşkı ve tabiat sevgisini yaşadığı hayatı, çağının konuşma dili ile öz türkçe olarak işlemiş ve anlatmış bir halk şairidir.



Bugün kesin olarak bilinen bir şey varsa o da mezarının İçel'in Mut İlçesi'ne bağlı Karacaoğlan Köyü'ndeki Karacaoğlan tepesinde Karacakız tepesi ile karşı karşıya olduğudur.



Mezar 1997 yılında anıt mezar haline getirilerek Kültür Bakanı İstemihan Talay tarafından ziyarete açılmıştır. Karacaoğlan aynı zamanda tarihte heykeli dikilen, bilinen ilk ozandır. İçel'in Mut İlçesine Heykeltraş Prof.Hüseyin Gezer tarafından yapılan heykeli 8 Haziran 1973 günü dikilmiştir.Yörede onun şiirlerinden pek çoğu halk arasında söylenir bazıları türküleştirilmiştir.



Çeşitli kaynaklara göre Kozana bağlı Feke İlçesi'nin "Gökçe" köyünde, "Mamalı" da, "Binbuğa"da, "Erzurum"da "Zobular"da, "Gökçeli"de, "Varsak da, hatta "Belgrad"da doğduğu öne sürülmüştür. Fakat, kanımızca en sağlam ve eski kaynak, Akşehirli Ahmet Hamdi Efendi'nin hatıra defteri olup, inandırıcı delillere dayanmaktadır. Hamdi Efendi, Varsak köyünde 1876 da hatıra defterine şu satırları kaydetmiştir: "Malum ola ki Karacaoğlan Varsak karyesinde dünyaya gelüp babası Türkmen aşiretinden Kara İlyas, fakir-el hal olmağla sayd-ü şikarla taayyuş eder olup 1013 (M .1604) tarihinde Kozan dere-beylerinden Hüsa m Beyin sayıl namıyle tut-kap asker devşirdiği hengamda İlyas dahi tutulup götürülerek orada gaip olduğu için lakapları Sayıloğlu kaldığı ve el- yevm karyei mezbur hanedanı Sayılzade Mehmet Efendi'den anlaşılmıştır. Karacaoğlan'ın ismi Hasan olup öksüz büyümüş. Vechen karayağız ve fakir çocuğu olduğu için buna Karacaoğlan denülüp böylece anıldığı. Karacaoğlan delikanlı iken munis ve zeyrekliği hasebiyle ol vaktin karye ağalarından serdengeçti Osman Ağa Karaca Oğlan'ı evlatlık şekliyle diğer fakir bir aile kızıyle teehhül ettirmiş ise de kız hor ve çirkin olduğundan Kara caoğlan babası gibi Sayıl askerliğine tutulacağını anlayup yirmi dört yaşında Varsak'tan firar-la mekanın gaip ederek, encam Maraş'ta Zülgaroğlu (Zülkadir olacak) Hüsam Bey' in himayesinde altı sene teehhül ümidiyle kalıp, teehhül ümidi münkesir olunca ora-dan müfarekatla yine geşt-i diyara başlayıp on dokuz sene sonra vatanına gelmişse de fazla barınamayıp elli beş yaşında Tarsus tarikıyla tekrar geşt-i diyara der-ban oldu-ğu (1)", kayıtlıdır. Han Mahmut adli halk hikayesinde ve diğer bazı anlatımlarda Karacaoğlan'ın Tarsus'ta Karaca Kız adındaki bir yörük beyi'nin kızına aşık olduğu, vermedikleri için kızın, arkasından da Karacaoğlan'ın Kırklar mağarasına, bazı kaynaklara göre de Eshab-ı Kehf Mağarasına çekilerek orada öldüğü rivayet olunur. İshak Refet Işıtman ise, 1933 yılında yayınladığı Karacaoğlan adlı eserinin 33. sayfasında "Şairin menkıbeleri arasında Karaca Kız adlı birisini sevdiği söylenir ve ölünceye kadar bu sevginin devam ettiği, fakat birbirlerine kavuşamadıkları, en sonunda Karacaoğlan'ın bir tepeye, Karaca Kız'ın da onun karşısındaki bir tepeye gömüldükleri anlatılır. Bu tepeler Çukurovada imiş", demektedir. Bizim görüşümüze göre buradaki Çukurova'dan Çukur Köyü'nün anlaşılması gerekir. Zira Çukur köyü (şimdi Karacaoğlan) Karaca Kız ve Karacaoğlan Tepeleri'nin düzlüğündedir. Fuat Köprülü'nün araştırma yaptığı dönemlerdeki ulaşım imkanları dikkate alınırsa, Mut İlçesi dahi belli çevre dışında bilinmezken Çukur köyünün bir araştırmacı için bilinmesi elbette mümkün değildir. Esasen şimdiki Çukur (Karacaoğlan) köyü 1286 yıllarında Sarıkavak beylerinden Hacı Kadir ağa zamanında eski yerinden nakledilmiştir. Karacaoğlan tepesinin birkaç kilometre kuzey batısına düşen eski Çukur içme ve kullanma sularını sarnıçlardan sağlayan bir kıraç yayladır. Sarıkavak beylerinin yaylası olan bu köyün 8 kilometre kadar doğuya nakledilmesinin bir de hikâyesi vardır. Rivayete göre köyün çobanı, sürünün içinden bir tekenin sık sık ayrılarak sakalı ıslanmış şekilde geriye döndüğünü görür ve merakla takip eder. Görür ki şimdiki köyün hemen yakınında bir kaynak vardır ve teke tesadüfen bulduğu bu kaynaktan iç güdüsüyle şaşırmadan gidip, suyunu içtikten sonra dönmektedir o Bundan sonra sadece yazları oturulan eski Çukur su kaynağına yakın yerde yeniden iskân sahası haline getirilir. Köy devamlılık kazandıktan sonra halk Karacaoğlan mezarını adeta ziyaretgâh haline getirmiş, ona evliyalık izafe etmiş, tepenin adına zamanla Erenler Tepesi de denmeye başlanmıştır.

AĞLAMA SEVDİĞİM GÜL DEDİ BANA



Seherden uğradım dostun köyüne

Hoş geldin sevdiğim in dedi bana

Tomurcuk memesin verdi ağzıma

Yorgunsun sevdiğim em dedi bana



Benim yârim gelişinden bellidir

Ak elleri deste deste güllüdür

İbrişim kuşaklı ince bellidir

İnce bellerimi sar dedi bana



Benim yârim bana yalan söylemez

Söylerse de gıybetimi eylemez

El yanında ikrarını söylemez

Elleri uyut da gel dedi bana



Mestine de deli gönül mestine

Aşık olan gül gönderir dostuna

Telli mahramasın attı üstüme

Terlisin sevdiğim sil dedi bana



Karac'oglan sırrın kime danışır

Siyah zülfü mah yüzüne kıvrışır

Ayrılanlar elbet bir gün kavuşur

Ağlama sevdiğim gül dedi bana

AĞLAYI AĞLAYI DÜŞTÜM YOLLARA



Ağlayı ağlayı düştüm yollara

Karışayım bozbulanık sellere

Adı sanı bilinmedik illere

Gitmeyince gönül yardan ayrılmaz



Ahım kaldı şu gelinin ahdinde

Deremedim güllerini vaktinde

Karanlık gecede kolum altında

Yatmayınca gönül yardan ayrılmaz



Gözüm kaldı şu kaplanın postunda

Azrail de can almanın kastında

Döne döne teneşirin üstünde

Yunmayınca gönül yardan ayrılmaz



Hadini de Karac'oğlan hadini

Aramazlar gurbet ile gideni

Ak göğsün üstünde çakır dikeni

Bitmeyince gönül yardan ayrılmaz

ALA GÖZLERİNE KURBAN OLDUĞUM



Ala gözlerine kurban olduğum

Say edip aleme bildirme beni

Açıp ak gerdanı durma karşımda

Ecelimden evvel öldürme beni



Dilber at kolların dola boynuma

Ölüm endişesi gelmez aynıma

Bir gece misafir eyle koynuna

Sabah oldu deyu kaldırma beni



Karac(a) oglan tutma beni el gibi

Akıttım gözümden yaşı sel gibi

Bahçende açılan gonca gül gibi

Dizip al yanağa soldurma beni

ALA GÖZLÜM, BEN BU İLDEN GİDERSEM



Ala gözlüm, ben bu ilden gidersem,

Zülfü perişanım kal, melil melil.

Kerem et, aklından çıkarma beni;

Ağla göz yaşın sil, melil melil.



Yeğin ey sevdiğim, sen seni düzet;

Karayı bağla da, beyazı çöz, at;

Doldur ver badeyi, bir daha uzat;

Ayrılık şerbetin ver, melil melil.



Elvan çiçeklerden sokma başına,

Kudret kalemini çekme kaşına,

Beni unutursan doyma yaşına,

Gez benim aşkımla yar, melil melil.



Karac`oğlan der ki: Ölüp ölünçe,

Ben de güzel sevdim kendi halımça;

Varıp gurbet ile vasıl olunça,

Dostlardan haberim al, melil melil.

BENDEN SELAM EYLEN



Benden selâm eylen şol nazlı yara

Her beni gördükçe gülüp durmasın

Aldırdım aklımı oldum divâne

Aklımı başımdan alıp durmasın



Kız seninle böyle miydi pazarım

Kara kaşlarında kaldı nazarım

Yol üstünde kazmasınlar mezarım

Yar gelip geçtikçe yanıp durmasın



Kız seninle bir bahçecik dikelim

Ayvasından turuncundan satalım

Gel sarılıp bir gececik yatalım

Ahu zarım sende kalıp durmasın



Karacaoğlan der ki Hakk'a bakadur

Yollar çamur belki çöker bükedur

Çekemem kahrını bağrım yufkadur

Arada haberin gelip durmasın

BİR AYRILIK BİR YOKSULLUK



Vara vara vardım ol kara taşa

Hasret ettin beni kavim kardaşa

Sebep ne gözden akan kanlı yaşa

Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm



Nice sultanları tahttan indirdi

Nicesinin gül benzini soldurdu

Nicelerin gelmez yola gönderdi

Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm



Karacoğlan der ki kondum göçülmez

Acıdır ecel şerbeti içilmez

Üç derdim var birbirinden seçilmez

Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm

BİR YİĞİT DE BİR GÜZELİ SEVERSE



Bir yiğit de bir güzeli severse

Emrettiği yere hemen gitmeli

Ardına düşmeyle güzel sevilmez

Güzelleri koşup koşup bulmalı



Zehirdir kötünün ekmeği yenmez

Merd olanın ışığı sönmez

Bir güzel seversen sözünden dönmez

Sevdiğinin halından da bilmeli



Dolandım dağları borlara düştüm

Kız senin derdinden odlara düştüm

Çaresi bulunmaz dertlere düştüm

Dostunun derdine ortak olmalı



Karac'oğlan der ki n'olup n'olmadan

Dost ağlayıp düşman bize gülmeden

Biri ölüp biri ile kalmadan

Ölecekse ikisi de ölmeli

GAMLANMA GÖNÜL



Kemler iyi göremez

Gamlanma gönül gamlanma

Bin kaygu bir borç ödemez

Gamlanma gönül gamlanma



Koyun meler kuzu meler

Sular hendeğinde dolar

Ağlayanlar bir gün güler

Gamlanma gönül gamlanma



Yiğit yiğidin yoldaşı

At yiğidin öz kardaşı

Sağlık her şeyin başı

Gamlanma gönül gamlanma



Naçar Karac'oğlan naçar

Pençe urup göğsün açar

Kara gündür gelir geçer

Gamlanma gönül gamlanma

KADİR MEVLAM, SENDEN BİR YAR İSTERİM



Kadir Mevlam, senden bir yar isterim.

Minnet ile gelen yari n`eyleyim?

Bır sofra isterim, eller değmedik.

Eller yemış, doyulmuşu n`eyleyim?



Bir yayla isterim, eli göçmedik;

Lalesi, sümbülü, gülü geçmedik.

Bir güzel isterim, eller değmedık;

Koldan kola sarılmışı n`eyleyim?



Bir güzel isterim, nice olursa;

Gözler ala, beli nice olursa.

Binerim ata da dinççe olursa;

Eller binip kovulmuşu n`eyleyim?



Amanin da, Karac`oğlan, amanın.

Kirpikler ok olmuş kaşı kemanın.

Evvel kız başlıydın, duldur zamanın.

Olursa kız olsun, dulu n`eyleyim?

ÖLÜM ARDIMA DÜŞÜP DE YORULMA



Ölüm ardıma düşüp de yorulma

Var git ölüm bir zaman da gene gel

Akıbet alırsın komazsın beni

Var git ölüm bir zaman da gene gel



Şöyle bir vakitler yiyip içerken

Yiyip içip yaylalarda gezerken

Gene mi geldin ben senden kaçarken

Var git ölüm bir zaman da gene gel



Çıkıp boz kurtlayın ulaşamadım

Yalan dünya sana çıkışamadım

Eşimle dostumla buluşamadım

Var git ölüm bir zaman da gene gel



Karac'oğlan der ki derdim pek beter

Bahçede bülbüller şakıyıp öter

Anayı atayı dün aldın yeter

Var git ölüm bir zaman da gene gel

TÜRKÜ



Her sabah her sabah gelir geçerler

Dünyalar durdukça durası kızlar

Bir vefa görmedim kaşı karadan

Allah'ım muradı veresi kızlar



Kızlar güzel güzel aslı huriden

Yeryüzünü lale sümbül bürüden

Kasvetli gönlümün gamın eriden

Karanlık gecemin çırası kızlar



Donadaydım yeşil ile al ile

Besliyeydim şeker ile bal

Boğum boğum al kınalı al ile

Gelin olup bize varası kızlar



Karac'oğlan bir sümbülcük yetirsem

Yetirsem de gölgesinde otursam

Kulağı küpeli bir yar getirsem

Babamın evine giresi kızlar